Δεκαετία 1930
Αφήγηση: Κανάκη Ι. Γερωνυμάκη
Στο σχολείο…
Από τις εντυπώσεις μου κατά τη δεκαετία του 1930 που πήγα στο σχολείο βγαίνει ένα γενικότερο συμπέρασμα, γιατί περίπου τα ίδια συμβαίνανε σε όλα τα μικρά χωριά, που όμως είχαμε μεγάλα σκολειά αφού είχαμε γύρω στους 60 μαθητές, γιατί τότε όλοι σχεδόν ήτανε πολύτεκνοι,
60 -70 παιδιά, ένα δάσκαλο!
Στο σχολικό έτος 1932 -1933 πήγα στην πρώτη τάξη. Δεν είχαμε εικόνες φυσικής ιστορίας. Δεν είχαμε εικόνες ηρώων. Δεν είχαμε εικόνα του Χριστού. Δεν είχαμε αριθμητήριο και μας παράγγειλε ο δάσκαλος και του φέρναμε τα καρόλια, όταν τελειώνανε οι μητέρες μας την κλωστή και άμα τα κάναμε 100, έκανε ένα πλαίσιο και τα πέρασε κατά δεκάδες σε σύρματα και κάναμε αριθμητήριο. Είχαμε τρεις γεωγραφικούς χάρτες. Ο ένας ήτανε της Κρήτης, ο άλλος της Ελλάδας, ο τρίτος δε θυμούμαι. Ίσως της Ευρώπης. Είχαμε δυο βιβλία. Το ένα ήτανε Άπασα ύλη για την Γ΄και Δ΄τάξη και το άλλο Άπασα ύλη για την Ε΄και ΣΤ΄τάξη, που γράφανε περιληπτικά μερικά πράματα που θα μπορούσε να τα συμβουλευτεί ο δάσκαλος για το μάθημα που θα παρέδιδε. Αυτά ήτανε η σχολική μας βιβλιοθήκη. Δεν είχαμε σόμπα για το χειμώνα. Δεν είχαμε ούτε καν ένα τοπάκι για να παίζομαι. Παίζαμε αμπάρα, ξυλίκι, πινακωτή και άλλα ανάλογα παιχνίδια. Κάθε Σάββατο είχαμε επιθεώρηση. Κάθε 15 μέρες είχαμε δικαστήριο. Υπήρχε επιμελητής της τάξεως και αναπληρωτής του. Πέντε από τους συμμαθητές μας των μεγάλων τάξεων ήτανε οι δικαστές. Ο Πρόεδρος του δικαστηρίου εχτυπούσε το κουδούνι και έλεγε: Αρχή της συνεδρίασης και να έρθει ο επιμελητής της τάξεως. Έφερνε αυτός την κατάσταση των «κακοποιών». Ετέλειωνε η δίκη με αυτούς και μετά ερχότανε ο επιμελητής της καθαριότητας με την κατάσταση εκείνων που δεν σεβάστηκαν το περιβάλλον. Ο δάσκαλος μετά, αιτιολογώντας, διαφοροποιούσε ή επικύρωνε τις ποινές.
Οι ποινές των παραβατών:
-
Νηστεία. Όταν σκόλαζε η τάξη του μαθητή, αυτός ήτανε κρατούμενος στο σχολείο για μια ώρα ή και περισσότερο.
-
Ορθοστασία. Ο μαθητής ήτανε τιμωρημένος να στέκει στο θρανίο του μπροστά και αν ήθελε να διαβάσει, εδιάβαζε όρθιος, μια ώρα ή και περισσότερο.
-
Γραφτική τιμωρία. Ένας συμμαθητής μου έγραφε το σύνδεσμο « και» με «ε» και τιμωρήθηκε να γράψει 300 φορές τη λέξη. Άλλος συμμαθητής μου δε θυμήθηκε ότι η επαρχία της Βιάννου είχε τότε πρωτεύουσα τον Πεύκο. Έγραψε λοιπόν 50 φορές: η επαρχία Βιάννου έχει πρωτεύουσα τον Πεύκο. Και αυτός δεν το ξέχασε ποτέ. Και εγώ το θυμάμαι εξαιτίας της τιμωρίας αυτής.
-
Μα είχαμε και την εσχάτη των ποινών. Πάντα είχαμε 5-6 βέργες στην έδρα του δασκάλου. Επειδή θα μπορούσε να σπάσει η βέργα στα χέρια του μαθητή, είχαμε εφεδρικές βέργες. Οι βέργες φθείρονταν από τις ξυλιές στα χέρια των μαθητών. Ο μαθητής έδινε το ένα χέρι πρώτα και μετά το άλλο και τις έπαιρνε. Το τράβηγμα των αυτιών και τα χαστούκια ήτανε πολύ πρόχειρα. Ήτανε τότε τέτοιο το σύστημα. Είχαμε καλό δάσκαλο και μέχρι να τελειώσω το σχολείο αποχτήσαμε και εικόνες, και ποδόσφαιρο και βιβλιοθήκη και άλλα εποπτικά όργανα και σόμπα.
Από την Τρίτη τάξη και πάνω γράφαμε με μελάνι και κάθε παιδί εκρατούσε το μπουκαλάκι του με το μελάνι. Συχνά μας χυνότανε το μελάνι και είχαμε τιμωρία, γιατί μουζαλώναμε το θρανίο και το πάτωμα. Βοηθητικά βιβλία είχανε μόνο τα παιδιά αυτών που είχανε καλύτερη οικονομική άνεση. Είχαμε πλάκες και κοντύλια και γράφαμε και τα σβήναμε και ξαναγράφαμε. Είχαμε ένα τετράδιο για κάθε μάθημα και γράφαμε σημειώσεις. Εγώ ποτέ δεν είχα βοηθητικά βιβλία. Τα αγόρια ήταν πάντα κουρεμένα με ψιλή μηχανή. Σε χωριστή σειρά κάθονταν στην τάξη τα αγόρια από τα κορίτσια. Οι σάκες των αγοριών ήτανε με ιμάντα και τις κρεμούσανε στο λαιμό. Οι τσάντες των κοριτσιών ήτανε με αυτάκια. Όλες οι τσάντες ήτανε υφαντές. Θυμάμαι ότι και στα παιδιά του σχολείου, μα και σε προσχολικά, βάζανε μαύρα, άμα υπήρχε πένθος.
Οι γονείς μας, μας αγαπούσανε, όπως αγαπούνε τα παιδιά τους όλοι οι γονείς, όλων των εποχών, μα όχι μόνο που δεν μας αγόραζαν τότε παιχνίδια, μα συχνά δεν είχαμε ούτε καιρό για παιχνίδι. Τον καιρό που ήτανε μεγάλα βάσανα π.χ., θέρος και λιομάζωμα, μας υποχρεώνανε με ανταλλάγματα, κυρίως, και συμμετείχαμε. Τότε είχαμε σχολείο πρωί και απόγευμα. Το διάβασμα γινότανε το βράδυ με το λύχνο…
Αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων
Πανελλήνια Ομοσπονδία
Πολιτιστικών Κρητικών Σωματείων