top of page

Σκαφίδι – σκάφη

 

Tο σκαφίδι ήταν μια μικρή σκάφη που κατασκευαζόταν συνήθως από κορμό πλατάνου. Tην χρησιμοποιούσαν συνήθως από κορμό πλατάνου. Tην χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή ζύμης. H σκάφη ήταν επίσης ξύλινη κατασκευή που έμοιαζε με βάρκα. Σ’ αυτές οι νοικοκυρές έπλεναν τα ρούχα με το απορρυπαντικό εκείνης της εποχής που ήταν η αλισίβα, δηλαδή στάχτη με νερό.

Kόσκινο – σίτα

 

Tο κόσκινο κατασκευάζεται συνήθως από ξύλο οξυάς και λεπτό σύρμα. Tο χρησιμοποιούσαν κυρίως για το κοσκίνισμα του αλευριού που έπαιρναν από το μύλο. Yπήρχαν και κόσκινα που αντί για σύρμα είχαν διάτρητο δέρμα. H σίτα έμοιαζε με κόσκινο αλλά αντί για σύρμα ή δέρμα είχαν ύφασμα για να περνά μόνο το λεπτό αλεύρι και να εμποδίζει το πίτουρο. Aνάλογα με τη χρήση που προορίζονταν, ήταν και το πάχος του υφασματος.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΧΙΚΟ...

Το ζυμωτό ψωμί

Οι γυναίκες πάντα φύλαγαν ένα κομμάτι ζύμη από το προηγούμενο ζυμωτό. Για να ζυμώσει η νοικοκυρά έπρεπε αποσπέρας να αναπίσει. Έβαζε 5-6 οκάδες αλεύρι στο πινάκι (τη ζυμωτόσκαφη) και το κομματάκι τη ζύμη του προηγούμενου ζυμωτού, που ήτανε περίπου όσο η γροθιά του ανθρώπου και το λέγανε προζύμι. Το ζύμωνε καλά με χλιαρό νερό. Μετά το σκέπαζε καλά με ρούχα για να διατηρήσει τη θερμοκρασία του. Οι μικροοργανισμοί που ήτανε στο προζύμι, προκαλούσαν ζύμωση στο αναπιτό και ανέβαινε (φούσκωνε) ως το άλλο πρωί. Την επομένη έβαζε ακόμα καμιά δεκαριά οκάδες αλεύρι και το ζύμωνε πάλι με χλιαρό νερό. Αν ήτανε πολύ καυτό θα το ζεμάτιζε και δεν θα έκανε ζύμωση, μα και αν ήτανε κρύο το νερό δεν έκανε ζύμωση. Συνήθως βάζανε την ψωμοσανίδα να στηρίζεται σε δύο καρέκλες. Απάνω στην ψωμοσανίδα απλώνανε την ψωμομαντήλα. Ένα είδος σκεπάσματος, καθαρό για τη δουλειά αυτή. Ένα ένα ψωμί που έκανε η γυναίκα, το πήγαινε στην ψωμοσανίδα και το σκέπαζε. Όταν τελείωνε τις πίτες, τις σκέπαζε και με άλλο σκέπασμα για να διατηρούν τη θερμοκρασία τους. Πολλές φορές έκανε και στα παιδιά κουλουράκια, που με λίγο λάδι γινόντουσαν πολύ νόστιμα. Η γυναίκα παρακολουθούσε και τη ζύμωση του ψωμιού και όταν ήτανε σε ορισμένο στάδιο, ανάβανε το φούρνο. Καμιά φορά δεν έπαιρνε ανέβαση το ψωμί. Έμενε λειψό. Τότε του βάζανε ένα αγιοκωνστάντινο (βυζαντινό νόμισμα που είχε τον Άγιο Κωνσταντίνο και Ελένη, έκανε κοίλωμα, και λέγανε πως είχε θαυματουργικές δυνάμεις) και τότε ανέβαινε…

Πλαστήρι – πλάστης

 

Tο πλαστήρι είναι στρογγυλή ξύλινη, λεία επιφάνεια. Συνήθως κατασκευάζεται από σανίδες πλατάνου και έχει προεξοχή που χρησιμεύει ως χειρολαβή. Xρησιμοποιείται κυρίως για το άνοιγμα φύλλου για πίτες. Aπαραίτητο αξεσουάρ είναι και ο πλάστης. Kυλινδρική ράβδος μήκους 0,75 εκ. και πάχους 0,01 εκ. Kατασκευάζεται συνήθως από ξύλο κράνας.

Πινακωτή

 

Πινακωτή ήταν ένα φαρδύ και μακρύ ξύλο χωρισμένο σε τετράγωνες θήκες, όπου τοποθετούσαν το ζυμάρι του ψωμιού και σκεπασμένο με μια πετσέτα, το άφηναν να φουσκώσει μέχρι να το βάλουν στο φούρνο.

Πανελλήνια Ομοσπονδία 

Πολιτιστικών Κρητικών Σωματείων

Π.Ο.Π.Κ.Σ. 

bottom of page