Ορολογία

 

Για να είναι εύκολη η συνεννόηση αυτών που μιλούν σχετικά με τη μέλισσα αναφέρουμε τους όρους που χρησιμοποιούν αυτοί. Όταν λέμε Σμήνος εννοούμε μόνο τον πληθυσμό του μελισσιού, τα τέλεια δηλαδή έντομα.

 Όταν λέμε μελίσσι, εννοούμε το σμήνος και ό ,τι άλλο έχει το μελίσσι και όταν λέμε κυψέλη εννοούμε εκείνο το σκεύος, απ’ οποιοδήποτε υλικό κι αν είναι φτιαγμένο, που φιλοξενείς μέσα ένα μελίσσι.

 

Σ΄ ένα σμήνος βλέπουμε τριών ειδών έντομα:

α΄. Τη βασίλισσα ή μάνα. Είναι το θηλυκό που είναι ικανό να γεννά. Σε κάθε μελίσσι υπάρχει μόνο μία Βασίλισσα, που είναι η μοναδική μητέρα του Σμήνους. Η αποστολή της είναι μόνο να γεννά και μάλιστα έπειτα από εντολή, θα έλεγα, των εργατριών. Αυτή η βασίλισσα με τον μεγάλο τίτλο ούτε διοικεί ούτε και έχει γνώμη. Δεν βγαίνει από την κυψέλη, την ταΐζουν στο στόμα οι εργάτριες και της παίρνουν τα περιττώματά της. Αυτή μόνο γεννά. Και μπορεί να φθάσει 2.000 μέχρι 4.000 αυγά την ημέρα. Το βάρος των αυγών της μιας ημέρας φθάνει το διπλάσιο του βάρους του σώματος της και ζει 4-5 χρόνια. Το φαγητό που της δίνουν οι εργάτριες είναι ο λεγόμενος «βασιλικός πολτός» και είναι τόση ποσότητα, όση ο προγραμματισμός της δραστηριότητας του μελισσιού, που γίνεται από τις εργάτριες, ορίζει. Είναι δε λίγο μεγαλύτερη από τα άλλα δύο είδη.

 

β΄. Οι Κηφήνες. Εμφανίζονται την άνοιξη. Είναι κοντόχοντροι, τριχωτοί, λίγο μικρότεροι από τη βασίλισσα και λίγο μεγαλύτεροι από τις εργάτριες. Δεν έχουν κεντρί. Η γλώσσα τους είναι κοντή γι αυτό δεν μπορούν να απομυζήσουν το νέκταρ των λουλουδιών και για το λόγο αυτό τους τρέφουν και αυτούς οι εργάτριες. Η αποστολή των κηφήνων είναι ένας απ ΄ αυτούς, ο πιο δυνατός, να γονιμοποιήσει τη Βασίλισσα. Το ζευγάρωμα της Βασίλισσας με τον κηφήνα γίνεται πετώντας ψηλά στον αέρα με τον πρώτο απ ΄ τους πολλούς, που την κυνηγούν. Δηλαδή γίνεται η επιλογή του πιο δυνατού, του πιο γρήγορου, που θα μπορέσει να την φθάσει στο φρενιασμένο πέταγμα της. Έτσι γίνεται η φυσική επιλογή του καλύτερου για να μην εκφυλίζεται το είδος.

Όταν όμως πραγματοποιηθεί η γαμήλια πτήση, έπειτα δεν έχουν λόγο υπάρξεως και γι΄ αυτό δεν γίνονται ανεκτοί και διώχνονται από την κυψέλη.

 

γ’. Οι εργάτριες. Είναι  μικρότερες και από τη Βασίλισσα και από τους Κηφήνες. Στα πισινά τους πόδια φέρουν δύο χαρακτηριστικά όργανα για τη συλλογή της γύρεως, τη γυρεοψήκτρα και το γυρεοκάνιστρο.

Το κεντρί είναι συνδεδεμένο μ΄ ένα δηλητηριώδη αδένα, το οποίο χρησιμοποιεί όταν ενοχληθεί και τότε ψοφά, αφού μαζί με το κεντρί αφήνει και τα σπλάχνα της.

Τα καθήκοντα των εργατριών είναι πολλά, όπως :

• η κατασκευή των κηρυθρών με κερί,

• η επίβλεψη και η άμυνα της κυψέλης,

• η ρύθμιση της θερμοκρασίας του εσωτερικού της κυψέλης,

• η διατροφή των προνυμφών,

• ο αερισμός των κελιών, που γίνεται με το χτύπημα των φτερών στην είσοδο της κυψέλης, και το σπουδαιότερο,

• η συλλογή της γύρεως, του νερού της πρόπολης και του νέκταρος των λουλουδιών, με το οποίο γεμίζουν μια κύστη του πεπτικού συστήματος, τον μελιτοστόμαχο. Εκεί το νέκταρ ανακατεύεται με το σάλιο της και μετατρέπεται σε μέλι, το οποίο κατόπιν το ξερνά στα κελιά, που μόλις γεμίσουν τα κλείνουν μ΄ ένα κέρινο πώμα. Αυτό το μέλι το χρησιμοποιούν ως εφεδρική τροφή η για να ταΐσουν μαζί με τη γύρη τις προνύμφες.  Η γεύση του μελιού, όπως και το άρωμα του διαφέρει ανάλογα με τα χαρακτηριστικά που έχει κάθε φυτό από το οποίο οι μέλισσες παίρνουν το νέκταρ. Σαν καλύτερο θεωρείται αυτό που προέρχεται από το θυμάρι, τη λεβάντα, το δεντρολίβανο, το τίλιο, την πορτοκαλιά κ.ά.