Αλκιβιάδου Σκουλά (Γρυλιού), Ο βοσκός και το κοπάδι του.
Συμπεριφορές ζώων
Κάποιες συμπεριφορές που παρατηρούσαμε στα ήμερα ζώα, άξιζαν την καταγραφή μας. Για παράδειγμα ο σκύλος είναι πολύ συνεργάσιμο ζώο. Μπορεί να τον αφήσεις να βλέπει ένα σφαγμένο ζώο. Όσο και αν πεινάσει δεν θα φάει από το κρέας που του εμπιστεύτηκαν. Είναι ειδικός και στην κλοπή. Αν βρει καιρό να μπει στο ξένο σπίτι, μπαίνει, αρπά ότι μπορεί και τρέχει να το φάει μακριά. Κάποιος ζωοκλέφτης είχε το σκύλο του πολύτιμο συνεργάτη. Άμα καθότανε κάπου και μεροβίγλιζε, άμα άγγιζε με το χέρι του στο σβέρκο του σκύλου, αυτός δεν γάβγιζε γιατί ήξερε πως δεν πρέπει να προδώσουνε την παρουσία τους. Στο τσομπανόσκυλο καμιά φορά ξυπνά το θηρίο μέσα του και σκοτώνει πρόβατα. Δεν πειράζει του αφεντικού του τα πρόβατα, ούτε τα γειτονικά, μα συνήθως πηγαίνει χιλιόμετρα μακριά για να δράσει. Ένας άντρας που είχε διαφορές με άλλους άντρες, είχε ένα σκύλο ο οποίος ήξερε τι τον χρειάζεται το αφεντικό του. Άμα πηγαίνανε κάπου τη νύχτα, επήγαινε ο σκύλος μπροστά 200 – 300 μέτρα και άμα αντιλαμβανότανε την ύπαρξη ανθρώπων δεν γάβγιζε, μα γύριζε πίσω, τριβότανε του αφεντικού του και έκανε σιγανά ιφ, ίφ…
Ότι αφορά την κλοπή, είναι και ο χοίρος ικανότατος κλέφτης, μα αυτός δεν κάνει χάρη ούτε στο αφεντικό του. Άμα μπει μέσα, αρπάζει ότι μπορεί και τρέχει μακριά να το φάει, ενώ τα άλλα οικόσιτα δεν συνειδητοποιούνε ότι βρίσκονται σε παραβατικότητα και όπου βρούνε το φαί, κάθονται και το τρώνε.
Άλλο χαρακτηριστικό του χοίρου είναι η άριστη ικανότητά του στο να προσανατολίζεται. Αν τον βάλομε σε ένα σακί και τον απομακρύνουμε 20 χλμ., αυτός θα βρει τον προσανατολισμό του και θα γυρίσει στη βάση του. Η γαϊδάρα είναι ιδιαίτερα στοργική μητέρα. Κάποτε που τα πηγάδια ήταν ξεσκέπαστα, όταν έπεσε ένα γαϊδουράκι σε ένα πηγάδι, έπεσε και η μητέρα του, νομίζοντας ότι θα το βρει και θα το σώσει. Είναι και πονηρός ο γάιδαρος. Όταν εφόρτωσα το γάιδαρο μου για να πάω κάπου, αυτός έτρεχε και πήγαινε σε ένα κτήμα μου που είναι κοντά, για να αποφύγει μεγαλύτερο δρόμο. Άλλο χαρακτηριστικό του γαιδάρου είναι που στο δρόμο, άμα είναι 2-3 γάιδαροι, συνερίζονται ποιος θα είναι πρώτος. Για τα πρόβατα και τις αίγες τότε που τα πηγαίνανε στα χειμαδιά, ξέρανε τον καιρό που μετακινούνται κι άμα αργούσανε να τα γυρίσουνε, φεύγανε από μόνα τους. Φύγανε μια φορά 80 τράοι από τη Μεσαρά και ήρθανε στο Καλλικρατιανό δάσος. Συχνά ζώα γύριζαν από το χειμαδιό μόνα τους. Αν τα πάνε μακριά γυρίζουνε στην παγανέ τους. Οι τράοι, τα κουδούνια τους τα θεωρούσανε ιδιοκτησία τους. Όταν βγάλανε το κουδούνι ενός τράου και το φορέσανε σε άλλον, αυτός κουτουλούσε τον σφετεριστή και ο βοσκός του το ξαναγύρισε γιατί φοβόταν ότι μπορεί να σκοτωθούνε. Οι τράοι έχουνε συνειδητοποιήσει ότι η θέση τους στο κοπάδι είναι ηγετική, μα φέρονται και ιπποτικά. Όταν μια κατσίκα την κυνηγούσε ένας σκύλος, ένας τράγος από την άλλη μεριά, έτρεξε και ανάγκασε το σκύλο να υποχωρήσει κουτουλώντας τον. Ο κόκορας πολλές φορές, άμα είναι με το «χαρέμι» του, μπορεί να βρει ένα σκουληκάκι και να τον ακούσεις να κάνει «κόκο, κόκο» να κράζει τις κότες να το φάνε. Επίσης έχει συνειδητοποιήσει ότι η άμυνα στην ορνιθοπαρέα είναι δική του υποχρέωση και άμα επιτεθούνε σκύλοι στις κότες μπαίνει ο κόκορας μπροστά και ανοίγει και χτυπά τις φτερούγες του και επιτίθεται στο σκύλο. Όταν διαφορετικά ζώα μένουν μαζί αναπτύσσουν φιλικές σχέσεις. Όταν έβαζα σε ένα σπιτάκι ένα γάιδαρο και μια γουρούνα εφιλέψανε και πηγαίνανε μαζί στον κάμπο για βοσκή. Ο γάιδαρος έτρωγε γαιδουρόθυμους και η γουρούνα εγύριζε τους θάμνους και έβρισκε χοχλιούς. Άμα θέλαμε να πάμε σε δουλειά το γάιδαρο, κλείναμε μέσα τη γουρούνα και όταν της ανοίγαμε να βγει, έκλαιγε αφού δεν έβλεπε το γάιδαρο…
Αποσπάσματα από την ΚΡΗΤΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ του Κανάκη Ι. Γερωνυμάκη.
Πανελλήνια Ομοσπονδία
Πολιτιστικών Κρητικών Σωματείων